Skip to main content

Historia

Możliwość utworzenia funduszy typu exchange-traded funds pojawiła się w Polsce w 1998 roku w momencie wejścia w życie w lutym tego roku ustawy o funduszach inwestycyjnych z 28 sierpnia 1997 roku. Ustawa ta bowiem po raz pierwszy umożliwiała tworzenie przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ) oraz funduszy inwestycyjnych mieszanych (FIM) emitujących certyfikaty inwestycyjne, które mogły zostać dopuszczone do obrotu na rynku giełdowym lub regulowanym rynku pozagiełdowym.

Z możliwości tej jako pierwsze postanowiło skorzystać CA IB TFI, które w maju 2002 roku poinformowało o podpisaniu z Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie umowy dotyczącej utworzenia ETF, wprowadzenia jego certyfikatów do obrotu giełdowego oraz jego promocji. Miał on zostać utworzony jako fundusz inwestycyjny mieszany, a jego celem miało być naśladowanie zmian jednego z najpopularniejszych indeksów rynku akcji: DAX lub S&P 500 (wybór konkretnego indeksu miał być uzależniony od zainteresowania potencjalnych inwestorów. Celem inwestycyjnym pierwszego polskiego ETF miała być minimalizacja odchyleń wartości certyfikatów od indeksu bazowego (tracking error). Fundusz miał cechować się wysoką płynnością dzięki codziennym emisjom i odkupom certyfikatów oraz działalności animatora rynku oraz bardzo niskim kosztom (poniżej 1 proc. rocznie). Debiut funduszu na warszawskim parkiecie miał nastąpić w czwartym kwartale 2002 roku, jednak nie doszedł on do skutku (towarzystwo zawiesiło postępowanie w KPWiG w tej sprawie) z uwagi na niewielkie zainteresowanie ze strony potencjalnych inwestorów instytucjonalnych (otwarte fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe, firmy asset management) wynikające z niekorzystnej koniunktury panującej w tym okresie na zagranicznych giełdach.

Jednym z najistotniejszych etapów na drodze do wprowadzenia ETF na polski rynek finansowy było wejście w życie w lipcu 2004 roku nowej ustawy o funduszach inwestycyjnych z 27 maja 2004 roku. Ustawa ta, wzorując się na doświadczeniach światowych, wprowadziła do krajowego porządku prawnego m.in. nowe szczególne typy funduszy inwestycyjnych. Wśród nich znalazły się także fundusze portfelowe jako polskie odpowiedniki exchange-traded funds.

Wprowadzeniem funduszy ETF do Polski zaczęły interesować się także zagraniczne instytucje finansowe. Na przeszkodzie stanęły jednak przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, które uniemożliwiały obrót papierami wartościowymi funduszy zagranicznych typu UCITS mających charakter otwarty. Dla umożliwienia zbywania tytułów uczestnictwa zagranicznych funduszy ETF konieczna stała się również nowelizacja ustawy o funduszach inwestycyjnych, ponieważ w ówczesnym stanie prawnym fundusze te, których zbywanie i odkupywanie ze względu na specyficzną konstrukcję odbywa się w obrocie na rynku zorganizowanym, nie mogły rozpocząć zbywania tytułów uczestnictwa pomimo posiadania przez nie „jednolitego paszportu” (przepisy ustawy z maja 2004 r. zostały bowiem przygotowane pod klasyczne fundusze UCITS, których zbywanie i odkupywanie odbywa się poza rynkiem zorganizowanym, w związku z czym w stosunku do tych funduszy zostało wyłączone stosowanie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych).

W trakcie procesu legislacyjnego, w marcu 2008 roku GPW w Warszawie zapowiedziała, iż pierwsze ETF pojawią się na jej parkiecie jesienią tego roku. Ich dostarczycielem miała być firma Lyxor Asset Management z francuskiej grupy Societe Generale. Pierwszym produktem notowanym na warszawskiej giełdzie miał być ETF na WIG20, później miały pojawić się m.in. ETF związane z rynkami zagranicznymi. Miesiąc później, 7 kwietnia 2008 roku GPW w Warszawie podpisała porozumienie z Taiwan Stock Exchange Corporation (TSEC) w celu nawiązania współpracy, która m.in. miała dotyczyć wprowadzenia na warszawski parkiet pierwszego funduszu ETF.

Wkrótce jednak okazało się, że po raz kolejny te optymistyczne założenia trzeba było zweryfikować. Tym razem przeszkodą okazał się długotrwały proces legislacyjny – nowelizacje ustawy o funduszach inwestycyjnych i ustawy o obrocie instrumentami finansowymi zamiast wejść w życie jesienią 2008 roku, na skutek skierowania tej ostatniej do Trybunału Konstytucyjnego, weszły w życie (odpowiednio) w styczniu i październiku 2009 roku. W międzyczasie, w maju 2009 roku, GPW w Warszawie rozpoczęła publikację dwóch nowych indeksów – WIG20short i WIG20lev (pierwszy kształtuje się w sposób odwrotny do indeksu WIG20, zaś drugi podąża zgodnie z kierunkiem indeksu WIG20, ale z dwukrotnie większą siłą). Ich wprowadzenie było odpowiedzią na potrzeby firm inwestycyjnych, które dzięki temu będą mogły w przyszłości wprowadzić na warszawski parkiet instrumenty finansowe (w tym także ETF) oparte o nowe indeksy.

Po wejściu w życie znowelizowanej ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w listopadzie 2009 r. GPW w Warszawie podpisała umowę z Lyxor Asset Management w sprawie wprowadzenia na warszawski parkiet funduszu ETF na WIG20. Na początku lutego 2010 r. Lyxor AM złożył wniosek w sprawie notyfikacji funduszu do KNF. Komisja notyfikowała fundusz MULTI UNITS LUXEMBOURG zarządzany przez Lyxor Asset Management, w skład którego wchodzi subfundusz Lyxor ETF WIG20, w czerwcu 2010 r.

W kwietniu 2010 r. weszły w życie zmiany prawne w „Regulaminie GPW”, a we wrześniu zmiany w „Szczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego”, które umożliwiły notowanie tytułów uczestnictwa funduszy typu ETF na warszawskim parkiecie.

16 września 2010 r. GPW w Warszawie dopuściła tytuły uczestnictwa Lyxor ETF WIG20 do obrotu giełdowego, a 22 września 2010 r. odbyło się pierwsze notowanie tych instrumentów finansowych na GPW w Warszawie. Fundusz został wycofany z obrotu na warszawskiej giełdzie w kwietniu 2021 r.

W 2011 r. do obrotu giełdowego na GPW w Warszawie weszły tytuły uczestnictwa dwóch kolejnych funduszy ETF: Lyxor ETF S&P 500 oraz Lyxor ETF DAX. Z początkiem 2024 roku, po przejęciu Lyxora przez Amundi, nastąpiła zmiana ich nazw na: Amundi S&P 500 II UCITS ETF EUR Dist i Amundi DAX III UCITS ETF Acc.

Trzy kolejne fundusze ETF zadebiutowały na GPW w Warszawie w 2019 roku. Były to: Beta ETF WIG20 TR PFIZ, Beta ETF mWIG40TR PFIZ i Beta ETF WIG20short PFIZ.

W 2020 roku na warszawskim parkiecie pojawił się jeden ETF – Beta ETF WIG20lev PFIZ.

Cztery kolejne fundusze ETF zadebiutowały na warszawskiej giełdzie w 2021 roku: Beta ETF Nasdaq-100 PLN-Hedged PFIZ, Beta ETF S&P 500 PLN-Hedged PFIZ, Beta ETF WIGtech PFIZ oraz Beta ETF sWIG80TR PFIZ.

W 2023 roku fundusz Beta ETF WIGtech PFIZ został przekształcony w Beta ETF Obligacji 6M PFIZ.